Obitz Kurt Alfred (1907–1945), lekarz weterynarii, działacz mazurski. Ur. 16 I w Brzozowie (niem. Brosowen, od r. 1938 Hartenstein) w pow. węgorzewskim na Mazurach, był synem zamożnego gospodarza i właściciela 2 domów w Królewcu Fryderyka Krystiana i Ludwiki Karoliny z domu Bartk. Rodzice nie znali języka polskiego, ale – wg relacji policji niemieckiej z r. 1929 – przyznawali się do mazurskości. O. ukończył gimnazjum w Królewcu w r. 1925, następnie odbył studia w Wyższej Szkole Weterynaryjnej w Berlinie i w maju 1930 uzyskał dyplom doktora medycyny weterynaryjnej. Od 8 IV 1930 do 31 III 1931 pracował w rzeźni w Hamburgu, a od 1 IV 1931 jako asystent prof. Nollera w Instytucie Parazytologii w Wyższej Szkole Weterynaryjnej w Berlinie. Już w gimnazjum poczęło się w nim rozwijać poczucie przynależności do Mazurów. Z jego inicjatywy oraz braci Gustawa i Jana Sawitzkich założona została 20 II 1926 w Berlinie Centrala Związku Mazurów, która stopniowo objęła swym zasięgiem Mazurów zarówno w Prusach Wschodnich, jak i na emigracji. Od 1 V 1928 do r. 1931 O. redagował miesięcznik „Cech” w języku niemieckim, pisany początkowo na maszynie, a od listopada 1930 drukowany. Ostatni numer ukazał się w lutym 1933. Pismo miało motto w języku polskim: «Gwara nasa, trzymaicie sie», później «Wiara nasa trzymaicie się». Po wyjeździe O-a do Polski redaktorem został Jan Sawitzki. Druk „Cechu” finansował Związek Polaków w Niemczech. Związek Mazurów stał na stanowisku lojalności wobec państwa niemieckiego, ale ostro przeciwstawiał się dążeniom germanizacyjnym i dyskryminacji Mazurów. Sojuszników widział w niemieckiej socjaldemokracji.
Dn. 16 V 1931, na skutek nagonki ze strony niemieckich nacjonalistów, O. decyzją ministerstwa rolnictwa został usunięty z Wyższej Szkoły Weterynaryjnej w Berlinie. Zaskarżył tę decyzję do sądu; po niekorzystnym wyroku założył apelację, ale również bez rezultatu. Bronił go radca prawny Związku Polaków w Niemczech dr Bruno Opęchowski. Na zaproszenie rządu polskiego O. objął stanowisko starszego asystenta katedry zoologii i parazytologii na Wydziale Weterynaryjnym Uniw. Warsz., gdzie pracował do września 1935. Następnie przeniósł się do Puław, zostając kierownikiem Działu Zwalczania Chorób Pasożytniczych na Wydziale Weterynaryjnym Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego. O. położył duże zasługi w dziedzinie polskiej parazytologii stosowanej, gdyż dotychczas interesowano się raczej jej stroną teoretyczną. Opublikował indywidualnie i wspólnie z innymi autorami 18 artykułów naukowych w fachowych czasopismach weterynaryjnych. W r. 1938 został delegowany do Instytutu Pasteura w Algierze i do Zakładu Parazytologii Wydziału Medycznego Uniwersytetu w Paryżu; brał udział w XIII Międzynarodowym Kongresie Weterynaryjnym w Zurychu, jeździł do Budapesztu. Dn. 4 III 1939 został powołany w skład Naukowej Rady Weterynaryjnej przy Min. Rolnictwa.
O. przebywając w Polsce interesował się nadal sprawami mazurskimi. W r. 1933 z inspiracji Oddziału II Sztabu Głównego powołano Mazurski Komitet Opieki Kulturalnej nad Rodakami. Prezesem został O. Mazurski Komitet opracował wiele memoriałów mających na celu zmianę polityki polskich władz państwowych wobec Mazurów w pow. działdowskim. O. był współzałożycielem w r. 1935 Związku Mazurów w Działdowie i został przewodniczącym jego Komisji Rewizyjnej. W r. 1937 z ramienia tego Związku miał 8 godzin wykładów z historii Mazur; wykłady te zebrał pt. Dzieje ludu mazurskiego (Działdowo 1937 mszp.). Do r. 1935 O. utrzymywał kontakty z berlińskim Związkiem Mazurów. W r. 1934 jako jego przedstawiciel wziął udział w Zjeździe Ewangelickiej Młodzieży Słowiańskiej w Turczańskim Świętym Marcinie. O. w r. 1939 rozpoczął starania o nadanie mu polskiego obywatelstwa. W czasie okupacji niemieckiej został aresztowany 8 II 1940 przez gestapo w Michałówce pod Puławami. Osadzonemu w więzieniu na zamku lubelskim dwukrotnie proponowano przyjęcie niemieckiej listy narodowościowej (jako urodzonemu w Prusach Wschodnich). Gdy O. zdecydowanie odrzucił tę propozycję, został zasądzony za «nastawienie wrogie niemieckości» na obóz koncentracyjny i 21 VI t. r. zesłany do Dachau, gdzie otrzymał numer 13377. Opiekował się tam królikarnią i psiarnią obozową. Pomagał innym więźniom, wykradając dla nich żywność przeznaczoną dla zwierząt. Po wyzwoleniu 29 IV 1945 przez armię amerykańską przebywał pewien czas w szpitalu amerykańskim, a następnie wyjechał na kurację do Szwecji. Tam zmarł 8 VIII 1945 na gruźlicę płuc.
W małżeństwie zawartym w r. 1933 z Heleną Szylską miał jedną córkę. Nazwisko O-a widnieje na tablicy pamiątkowej umieszczonej na zamku w Olsztynie, poświęconej bojownikom Mazur i Warmii.
Leksykon Polactwa w Niemczech, W.–Wr. 1973 s. 103, 482; Millak, Słown. lekarzy wet., s. 164–5 (bibliogr. prac drukowanych O-a); Oracki, Słown. Warmii; – Chojnowski A., Związek Mazurów w Działdowie 1935–1939, „Przegl. Hist.” 1975 z. 2 s. 227; Giertych J., Za północnym kordonem, W. 1933 s. 46–50; Grygier T., Plebiscyt w oczach „Cechu”, „Warmia i Mazury” 1960 nr 4 s. 14–15, nr 7 s. 34–5, nr 9 s. 14–15 (fot.); Pohorecki W., Mazurzy w Prusach Wschodnich, „Sprawy Narodowościowe” 1932 z. 2–3 s. 184–6; Sakławski W., Okupacyjna kronika Lublina, „Kur. Lub.” 1975 nr 288; Sowa P., Cena polskości, W. 1976 s. 233–45; Wadowski S., Wspomnienia o doktorze Obitzu, „Warmia i Mazury” 1962 nr 1 s. 6–9 (fot.); Wrzesiński W., Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920–1939, Olsztyn 1973; – Chętnik A., Mazurskim szlakiem, Łomża 1939 s. 128–32; Jaroszyk K., Wspomnienia z Prus Wschodnich (1908–1920), Olsztyn 1969 s. 21; Małłek K., Interludium mazurskie. Wspomnienia 1920–1939, W. 1968; Sukertowa-Biedrawina E., Dawno a niedawno. Wspomnienia, Olsztyn 1965 s. 201–5; Wańkowicz M., Na tropach Smętka, W. 1959 s. 372–9 (fot.); – „Cech” Organ des Masurenbundes (Berlin–Neu Köln) 1928–33; „Gaz. Mazur.” 1931 nr 29, 32, 39, 44, 46, 1933 nr 2; „Głos Ewang.” 1934 nr 30, 32; „Ilustr. Kur. Codz.” 1931 nr 250; „Mazur” 1929 nr 4, 19, 20, 1931 nr 32, 39, 44; „Słowo Pomor.” 1931 nr 125; „Ziemia Wschodnio-Pruska” 1931 nr 5 s. 3; – AAN: Ambasada RP w Berlinie, nr 2077, Konsulat Generalny w Królewcu nr 11; Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie: Zbiory specjalne, sygn. PTH-R. 66 (Sprawozdanie Związku Mazurów w Działdowie za r. 1937), sygn. R. 244/9 (Korespondencja władz niemieckich z r. 1929 w sprawie „Cechu” i Związku Mazurów); – Informacje Internationaler Suchdienst w Arolsen (RFN) z 2 III 1977 r. oraz Bronisława Kocyłowskiego z Puław, Henryka Lewandowskiego z Łodzi, Władysława Chojnackiego z Warszawy, Wacława Pietraszewskiego z Gdańska i Waltera Późnego z Olsztyna.
Janusz Jasiński